Ümumən bəşər tarixində və xüsusən İslam tarixində
dərin iz buraxmış və baş versməsindən sonra əsrlərlə
müxtəlif cəmiyyətlərdə milyonlarla insanı öz təsiri altında
saxlamış olan Aşura hadisəsi daim müxtəlif araşdırmaçılar
tərəfindən müzakirə edilmiş, hadisənin baş vermə səbəbləri,
gedişatı və özündən sonra qoyduğu təsirlər istər dost, istərsə
də düşmən tərəfindən geniş araşdırılmış və bu barədə
müxtəlif fikirlərin meydana gəlməsinə səbəb olmuşdur.
Dünyanın ən böyük dinlərindən biri olan İslam dinini
bəşəriyyətə təqdim etmiş Həzrət Muhəmməd peyğəmbərin
bu dünyanı tərk etməsindən cəmi əlli il sonra onun əziz
nəvəsi İmam Hüseynin azsaylı tərəfdaşları ilə birgə
adlarını müsəlman qoymuş böyük bir dəstə tərəfindən
vəhşicəsinə qətlə yetirilməsi istər-istəməz bu hadisəyə
diqqətləri cəlb etməli idi.
Hicrətin 10-cu ilində Nəcran xristianları ilə İslam Peyğəmbəri (s) arasında baş vermiş mübahilə hadisəsi İslam tarixinin ən önəmli hadisələrindən biridir. Bu hadisə İslam Peyğəmbərinin (s) xristianlar üzərində mütləq qələbəsini aşkar etməklə yanaşı, müsəlmanlar arasında əsrlər boyu mübahisə predmetinə çevrilmiş olan Əhzab surəsinin 33-cü ayəsində zikr olunmuş Peyğəmbər (s) əhli-beytinin kimlərdən ibarət olması, Peyğəmbərdən (s) sonra xəlifəliyə kimin daha layiqli olması, həmçinin Peyğəmbər (s) səhabələri içində hansı səhabənin ən üstün və ən fəzilətli olması kimi bir çox mübahisəli məsələlərə aydın şəkildə cavab verir. Çünki bu hadisə barədə nazil olmuş Ali-İmran surəsinin 61-ci ayəsində Allah Öz Peyğəmbərinə (s) xristianlarla mübahilə etmək üçün özü ilə birgə əhli-beytinin fərdlərini, yəni qadınlarını, övladlarını və özünü gətirməyi tapşırmış, Peyğəmbər (s) də Allahın bu göstərişinə əməl edərkən mübahiləyə özü ilə yalnız Xanım Fatiməni (s), İmam Həsəni (ə), İmam Hüseyni (ə) və İmam Əlini (ə) gətirmişdir. Deməli, Allah yanında Peyğəmbərin (s) ən əziz şəxsləri, onun əhli-beyti məhz burada qeyd edilən şəxslərdir. Üstəlik Allah-taala bu fərdlər arasında Həzrət Əlini (ə) məhz Peyğəmbərin (s) özü adlandırmış, bununla da Peyğəmbərdən (s) sonra onun yerinə oturacaq şəxsi və Peyğəmbərdən (s) sonra bütün insanlardan üstün olan kimsəni hamıya bəyan etmişdir. Axı Peyğəmbərin (s) özü sayılan şəxs ola-ola Peyğəmbərin (s) yerinə başqa şəxs otura bilərmi?! Yaxud Allah yanında bəşəriyyətin ən üstün varlığı olan Həzrət Muhəmmədin (s) özü sayılan şəxsin fəzilət və üstünlüyünü hansısa digər bir şəxs ilə müqayisə etmək rəvadırmı?!
Bu kimi suallara aydınlıq gətirdiyi üçün mübahilə hadisəsi qədim zamanlardan böyük alimlərimizin diqqət mərkəzində olmuş və bu barədə geniş araşdırmalar aparmalarına gətirib çıxarmışdır. Günümüzdə yaşayan böyük tədqiqatçılardan biri olan Ayətullah Seyid Əli Milani də bu barədə araşdırma aparmış şəxslərdən biridir. Yuxarıda qeyd ediyimiz məqamları nəzərə alaraq bu tarixi hadisənin növbəti ildönümündə adını qeyd etdiyimiz böyük tədqiqatçı alimin mübahilə hadisəsi barədə olan mühazirəsindən toplanmış və kiçikhəcmli, anlaşılan dildə qələmə alınmış bir əsəri oxuculara hədiyyə etmək qərarına gəldik. Ümid edirik ki, təqdim etdiyimiz bu kiçikhəcmli kitab mütaliə əhlinə bu əzəmətli hadisə barədə böyük faydalar verəcək.
Müsafir şəxsin hökmləri barədə olan qarşınızdakı bu kitab sual-cavab formasında Həzrət Ayətullah əl-üzma Hacı Şeyx Hüseyn Vəhid Xorasaninin fətvalarına uyğun şəkildə tərtib edilmişdir.
Qeyd etmək lazımdır ki, məsələlərin asan başa düşülməsi üçün mətləblər arasında və qeydlərdə müəyyən izahlar verilmişdir ki, bu da Həzrət Ayətullahın ofisində çalışan bəzi dəyərli alimlər tərəfindən yerinə yetirilmişdir.
Bu kitab üç bölümdən - "müsafir namazının şərtləri", "qəvatius-səfər" və "müxtəlif məsələlər" bölümündən ibarətdir və onların hər birinin ayrıca müxtəlif məsələləri vardır.
Qarşınızda olan bu kiçikhəcmli kitab fitrə zəkatının hökmləri barədədir. Bəzən şəri risalələrdə qeyd olunan məsələlərin çətin başa düşülən olduğunu, eləcə də bəzi hallarda oxucuların fətvaların dəlilləri ilə icmali də olsa, maraqlandığını nəzərə alaraq bu kitabı tərtib etməyi qərara aldıq. Belə ki, kitabda bir çox məsələləri daha geniş, daha aydın şəkildə və dəlilləri ilə birlikdə tərtib etmişik. Lakin qeyd etmək lazımdır ki, məsələlərin dəlilləri təfsilati şəkildə yox, sadəcə icmali formada qeyd edilmişdir. Dəlilləri təfsilati olaraq qeyd etməməyimizə səbəb həm kitabın nəzərdə tutulmuş həcmi, həm də geniş oxucu kütləsinə vermək istədiyimiz fayda ilə ziddiyyət təşkil etməsidir. Çünki bu zaman həm kitabın həcmi həddindən artıq geniş, həm də məsələlərin başa düşülməsi əksər oxucular üçün çox çətin olacaqdı.
Kitabda şəri hökmləri qeyd edərkən bəzən həmin hökmə dəlalət edən ayə və hədisləri də qeyd etmişik. Bəzən isə birbaşa olaraq fəqihlərin fətvasını qeyd etməklə kifayətlənmişik. Bəzən də şəri hökmü birbaşa hədis və ya ayənin vasitəsilə qeyd etmişik. Həmçinin fətvaları bəzən ayrıca olaraq bəzən də mətnin içərisində yazmışıq. Kitabın bu tərzdə olması zənnimizcə oxucuları çox yormaz, əksinə onu daha da maraqlı və oxunaqlı edər. Kitabda aşağıda adları keçən mərcəi-təqlid müctəhidlərin fətvalarından istifadə etməyə çalışmışıq:
Ayətullah əl-üzma Seyyid Əbul-Qasim əl-Xoyi Ayətullah əl-üzma Şeyx Cavad Təbrizi
Ayətullah əl-üzma Şeyx Vəhid Xorasani Ayətullah əl-üzma Seyid Əli Sistani
Qədir-xum hadisəsi sözsüz ki, İslam tarixinin ən əhəmiyyətli hadisələrindəndir. Bu səbəblə hər iki firqə bu hadisəyə xüsusi diqqət ayırmışdır. Müxaliflər bu hadisənin bəzən özünü inkar etmək, bəzən isə çatdırdığı mənanı təhrif etməyə cəhd etməklə İmam Əlinin imamət və fəzilətinə dəlalət edən belə bir əhəmiyyətli hadisəyə kölgə salmağa çalışmışlar.
Bunun müqabilində isə tarixən alimlərimiz çoxlu əziyyətlərə qatlaşmaqla da olsa, bu inkarçı mövqedə dayanan şəxslərin əsassız sözlərini əsaslı dəlillərlə cavablandırmışlar. Hətta bu alimlərdən bəziləri bu hadisəni kökündən inkar etməyə çalışanlara cavab verməkdən ötrü tarixdə bir gündə baş vermiş hadisənin isbatı üçün cildlərlə kitab yazmışlar.
Hal-hazırda mövcud olan bu böyük alimlərdən biri də Ayətullah Seyid Əli Milanidir. Sizə təqdim etdiyimiz bu kitab bu böyük alimin Qədir-xum hadisəsi ilə əlaqədar nazil olmuş ayələr barədə qələmə aldığı bir əsərdir. Müəllif bu kitabda bu ayələrin Qədir-xum hadisəsi ilə əlaqədar nazil olmasını əhli-sünnə hədis kitabları əsasında araşdırır.
Bu kitabda böyük İslam şəxsiyyətlərinin, o cümlədən Peyğəmbəri-Əkrəm, imamlar və böyük alimlərimizin keçmişdən indiyə qədərki müxtəlif məsələlər barəsində elmi mübahisələri qeyd olunmuşdur ki, bu da onların inkarçı, şübhəçi insanlarla mübahisə üslubunu göstərir. Həmçinin, bu mübahisələr haqqı necə müdafiə etmək lazım olduğunu öyrədir. Ümumilikdə kitab iki hissədən ibarətdir. Birinci hissədə İslam peyğəmbəri, imamlar (əleyhimussalam) və onların tələbələri tərəfindən müxtəlif şəxslərlə və müxtəlif hədislər barəsində olan mübahisələr qeyd olunmuşdur. İkinci hissədə isə böyük mühəqqiqlərin və alimlərin müxtəlif şəxslərlə apardığı mübahisələrdən ibarətdir ki, kitabdakı bütün mübahisələrin sayı hamısı birlikdə yüzə çatır.