Haqq fikirləri və haqq tərəfdarlarını gözdən salmağın ən asan yollarından biri həqiqətləri təhrif etməkdir. Batil əhli haqqın yayılmasının qarşısını almaq üçün müxtəlif yalanlara əl atır, bununla da həqiqətləri avam və məlumatsız insanlardan gizlətməyə çalışırlar. Təəssüflər olsun ki, müasir dövrümüzdə insanların əksəriyyəti gördükləri şeylərə ilk baxışda inanır, əldə etdikləri məlumatların doğruluğunu araşdırmağa gərək duymurlar.

Təkəbbür adətən özünü böyük görmək, hər şeyə yuxarıdan aşağı baxmaq, həddindən artıq iddialılıq kimi izah olunur. Görəsən, adi bir xüsusiyyət kimi laqeyd yanaşdığımız bu xislət insanın zəlalətə düçar olmasına səbəb ola bilərmi? Necə olur ki təkəbbür hətta insan əqlinin doğruluğuna qane olduğu məsələlərdə belə onu həqiqətləri qəbul etməkdən saxlayır?

Tarix boyu bəzi həqiqətləri qəbul etməyən müəyyən bir qrup insanlar bu həqiqətləri qəbul etməkdən boyun qaçırmaq üçün özlərinə müxtəlif bəhanələr gətirmişlər. Onlardan bəziləri bu bəhanələrlə dinin aşkar hökmlərini inkar etmiş, bəziləri isə digərlərinin bu həqiqətlər barədə etdikləri iradlara görə şübhəyə düşmüşlər. Həmin bəhanələrin ən məşhurlarından biri isə bəzi şeylərin onların istədikləri kimi müqəddəs Qurani-Kərimdə açıq-aşkar keçməməsidir.

Həzrət Peyğəmbərdən (s) nəql olunmuş mütəvatir hədislərdən biri də mübarək Səqəleyn hədisidir. Belə ki, həmin hədisdə əziz peyğəmbərimiz Həzrət Məhəmməd (s) belə buyurur: “Mən sizin aranızda elə iki ağır əmanət qoyub gedirəm ki, əgər onlardan yapışsanız, heç vaxt yolunuzu azmazsınız: Allahın kitabı və itrətim, Əhli-beytim. Həqiqətən də o ikisi hovzda gəlib mənə qovuşanadək bir-birindən ayrılmazlar”.

Məqalənin birinci bölümündə fətva və təqlidin icazəli olmasına dair dörd qrup hədisləri qeyd etmiş, habelə həmin hədislərin mənaları, təqlid və fətvanın icazəli olmasına hansı şəkildə dəlalət etdiyini izah etmiş və hədislər barədə olan bəzi iradlara cavab vermişdir. İkinci hissədə isə fətva və təqlidin icazəli olmasına dair beşinci qrup hədislərlə tanış olacaqsınız. Son olaraq isə bu hədislər barədə ümumi olaraq səsləndirilən əsas iradları və həmin iradların cavablarını qeyd etmişik.

Təqlidin icazəli, hətta zəruri bir məsələ olması şübhə və tərəddüd edilməməli bir məsələdir. Hər bir ağıl sahibi həyatın müxtəlif sahələrində yaranan ehtiyaclar səbəbilə mütəxəssislərə müraciət edir, onların vasitəsilə məsələlərini həll edir. Təqlid də bunlardan biridir. Elə İslamın əvvəlindən insanlar bu və ya digər şəkildə fəqihlərə müraciət etmiş, onların fətvalarına əməl etmişlər. Təqlidin icazəli olmasına müxtəlif dəlillər qeyd edilmişdir və bu dəlillərin hər biri ayrı-ayrılıqda məsələnin isbatı üçün kifayətdir. Lakin təbii olaraq İslamın əvvəlindən insanların əməl etdiyi belə bir əhəmiyyətli məsələnin dini mətnlərdə də əsası olmalıdır. Bu məqaləmizdə Əhli-beyt (ə) imamlarının fətva və təqlid barədə olan sözlərini araşdıracaq və onların bu işə icazə verdiyini göstərən hədislərin bir hissəsini təqdim edəcəyik.

Müxaliflərin bəzi alimləri tərəfindən imamiyyə məzhəbinin böyük fəqihi, alimi, dövrünün mərceyi-təqlidi Şeyx Əbu Cəfər Məhəmməd Tusinin şafei olması, yaxud əvvəllər şafei olub sonradan şiə olması barədə əsassız iddialar ortaya atılmışdır. İddianı ilk səsləndirən şəxslərdən biri şafei alimi Tacəddin Subkidir. Müxtəlif məqsədlərlə şiə alimlərini gözdən salmaq istəyən bəzi şəxslər də bu iddialara söykənmiş və onları təbliğ etməyə başlamışlar. Məsələ barədə Seyid Sistaninin ofisinə bağlı olan “aqaed.com” saytına sual ünvanlanmış və həmin suala bir neçə kitabda bu mövzu barədə qeyd edilənlərlə cavab verilmişdir.

“Ali-İmran” surəsinin 42-ci ayəsində buyurulur: “Ey Məryəm, həqiqətən, Allah səni seçmiş, (eyiblərdən) təmizləmiş, aləmlərin qadınlarından üstün tutmuşdur”. Görəsən, bu ayə əhli-sünnənin iddia etdiyi kimi Həzrət Məryəmin bütün aləmlərin qadınlarından, o cümlədən Xanım Zəhradan (ə) da üstünlüyünə dəlalət edirmi? Belə olduğu təqdirdə bəs Xanım Zəhranın (ə) aləmlərin bütün qadınlarından və o cümlədən Həzrət Məryəmdən üstün olması barədə Qurani-Kərimdə bir dəlil varmı?